Ο Νεολιθικός «Κένταυρος» του Σέσκλου: Ένα Υπερφυσικό Ειδώλιο

Το νεολιθικό πήλινο ειδώλιο από τον οικισμό του Σέσκλου στη Θεσσαλία αποτελεί ένα μοναδικό δείγμα της προϊστορικής πλαστικής τέχνης. Χρονολογούμενο στην Αρχαιότερη Νεολιθική περίοδο (6500-5800 π.Χ.), το ειδώλιο, ύψους 6,5 εκ., εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, στην Αίθουσα 5, Προθήκη 9.

Πρόκειται για ένα ιδιότυπο μικρογλυπτό που αποδίδει μια μειξογενή μορφή, γνωστή ως «κένταυρος», χαρακτηρισμός που δόθηκε από τον ανασκαφέα Χρήστο Τσούντα. Η μορφή αυτή διαθέτει ανθρώπινο άνω σώμα και τετράποδο κάτω σώμα, ενδεχομένως ζώου διαφορετικού από το άλογο, καθώς οστά ιπποειδών δεν έχουν βρεθεί στη νεολιθική Θεσσαλία. Το ειδώλιο, κατασκευασμένο από τεφρό υπόλευκο πηλό, διατηρεί τμήμα του προσώπου με ανάγλυφα μάτια, ενώ η κόμη του σχηματίζει πέντε βοστρύχους.

Η συμβολική σημασία τέτοιων ειδωλίων παραμένει αινιγματική. Τα νεολιθικά ειδώλια γενικά θεωρούνται συνδεδεμένα με λατρευτικές ή κοινωνικές πρακτικές, αντανακλώντας την κοσμοαντίληψη των προϊστορικών κοινωνιών. Η υπερφυσική μορφή του «κενταύρου» μπορεί να σχετίζεται με μαγικές ή αποτροπαϊκές πεποιθήσεις, ενώ η σύνθεση ανθρώπινης και ζωικής υπόστασης υποδηλώνει πιθανή ένωση της ανθρώπινης δύναμης με εκείνη της φύσης.

Το ειδώλιο αυτό παρουσιάζει ομοιότητες με καθιστές ανδρικές μορφές σε σκαμνιά, χαρακτηριστικές της Θεσσαλίας, όπου το ανθρώπινο σώμα συχνά συγχωνεύεται με τη βάση του καθίσματος. Ωστόσο, η μοναδική διφυής φύση της μορφής από το Σέσκλο την καθιστά ένα ιδιαίτερο τεκμήριο των θρησκευτικών και κοινωνικών αντιλήψεων της Νεολιθικής Εποχής.